اولین گزارش مستند از کاهش رنگ پوسته تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای به سال ۱۹۴۴ بازمی‌گردد. در آن زمان، استگرادا و هولندر هنگام تمیز کردن پوسته تخم‌مرغ‌های مرغ‌های نژاد رود آیلند رد متوجه شدند که بخشی از رنگ قهوه‌ای پوسته با مالش از بین می‌رود. این پدیده به‌ویژه زمانی که تخم‌ها با شدت مالیده می‌شدند، مشهودتر بود. بیشتر تخم‌ها به‌راحتی رنگ خود را از دست می‌دادند، به جز آن‌هایی که سطح براق داشتند.

امروزه مشخص شده است که هیچ عامل منفردی مسئول کاهش رنگ پوسته تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای نیست. تفاوت در شدت رنگ پوسته در میان تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای در مرغ‌های مولد گوشتی (broiler breeders) بیشتر از مرغ‌های تخم‌گذار تجاری است. در گله‌های مرغ‌های مولد گوشتی، طیف رنگ‌ها از قهوه‌ای تیره تا تقریباً سفید دیده می‌شود. دلیل این تفاوت، اهمیت کمتر انتخاب ژنتیکی برای یکنواختی رنگ قهوه‌ای در این گله‌ها نسبت به مرغ‌های تخم‌گذار تجاری است.

با وجود آگاهی تولیدکنندگان و کارشناسان صنعت طیور، هنوز بسیاری کاهش رنگ پوسته را تنها به یک عامل نسبت می‌دهند. شایع‌ترین مقصر فرضی، برونشیت عفونی است. عباراتی مانند «می‌دانم مرغ‌ها برونشیت داشته‌اند چون پوسته‌ها روشن هستند» یا «برای تشخیص برونشیت کافی است به رنگ پوسته نگاه کنید» هنوز در میادین پرورش شنیده می‌شود، بدون اینکه اطلاعاتی از تیتر آنتی‌بادی، برنامه واکسیناسیون یا کالبدشکافی موجود باشد.

اغلب اوقات علت کاهش رنگ پوسته، استرس است. برای مثال، ترس یکی از عوامل شایع کاهش رنگدانه پوسته است. تنها پس از بررسی همه عوامل مؤثر می‌توان علت دقیق را شناسایی و مشکل را حل کرد. در بسیاری موارد، علت دقیق کاهش رنگ گسترده در گله هرگز مشخص نمی‌شود.

پس از رسیدن تخم به رحم، حدود ۲۰ ساعت در آنجا باقی می‌ماند. در این مدت، پوسته عمدتاً به صورت کربنات کلسیم روی غشاهای اطراف سفیده و زرده تشکیل می‌شود. در طول این فرآیند، سلول‌های اپی‌تلیال سطح رحم، رنگدانه‌ها را سنتز و تجمع می‌دهند. سه رنگدانه اصلی عبارتند از: بیلی‌وردین ، کمپلکس روی و پروتوپورفیرین.

در تخم‌مرغ‌های تجاری قهوه‌ای، بیشترین رنگدانه موجود پروتوپورفیرین است. عمده رنگدانه در ۳ تا ۴ ساعت پایانی تشکیل پوسته به کوتیکول که ترشحاتی پروتئینی و چسبناک است، منتقل می‌شود. شدت قهوه‌ای بودن پوسته بستگی مستقیم به مقدار رنگدانه در کوتیکول دارد. توزیع رنگدانه در سراسر ضخامت پوسته یکنواخت نیست و نقش کوتیکول در رنگ نهایی بسیار برجسته است.

از آنجا که بیشتر رنگدانه‌ها در کوتیکول قرار دارند، هر چیزی که توانایی سلول‌های اپی‌تلیال غده پوسته در سنتز کوتیکول را کاهش دهد، باعث کم‌رنگی می‌شود. این موضوع به‌ویژه در سه تا چهار ساعت پایانی چرخه تخم‌گذاری اهمیت دارد. استرس‌هایی مانند تراکم بالای قفس، دستکاری مکرر جیره، سر و صدای زیاد و غیره باعث ترشح هورمون اپی‌نفرین می‌شوند. این هورمون موجب تأخیر در تخم‌گذاری و توقف تشکیل کوتیکول می‌شود و تخم‌های کم‌رنگ تولید می‌شوند.

با افزایش سن مرغ‌های تخم‌گذار قهوه‌ای، رنگ پوسته کم¬رنگ تر می¬شود. علت دقیق ناشناخته است، اما ممکن است به دلیل پخش مقدار ثابت رنگدانه روی سطح بزرگ‌تر تخم یا کاهش سنتز رنگدانه باشد. در مرغ‌های مسن، معمولاً انتهای باریک تخم روشن‌تر از انتهای گرد است.

برخی داروها مانند سولفونامیدها و نیکاربازین می‌توانند به‌سرعت رنگ پوسته را کاهش دهند. حتی دوزهای کم نیکاربازین ظرف ۲۴ ساعت باعث تخم‌های کم‌رنگ می‌شوند و دوزهای بالاتر می‌توانند کوتیکول پوسته را کاملاً بی‌رنگ کنند.

ویروس‌هایی مانند نیوکاسل و برونشیت عفونی موجب کاهش تعداد تخم‌ها و نازک و کم‌رنگ شدن پوسته می‌شوند. کیفیت داخلی تخم نیز کاهش می‌یابد (سفیده رقیق‌تر). این مشکلات ممکن است برای مدت طولانی ادامه یابند.

بیشتر رنگدانه‌ها در کوتیکول و لایه خارجی پوسته تجمع دارند. توقف زودهنگام تشکیل کوتیکول یا ترشح هورمون‌های استرس (اپی‌نفرین) منجر به تولید تخم‌های کم‌رنگ می‌شود. سن مرغ، داروهای خاص و بیماری نیز در شدت رنگ مؤثرند. هیچ عاملی، حتی برونشیت عفونی، نباید تنها علت کاهش رنگ پوسته دانسته شود تا همه عوامل مؤثر بررسی نشده باشند.

 

 دکتر پرستو شکری